Common speech is what we hear when we do not listen. Common words are what we use when we do not think. Everything else is poetry — the restless, bountiful, uncommon common. And the poem itself is a reminder, a way of changing "I've heard it all before" to "I may never hear this again."
William Michaelian
APP will be taking a brief break to conduct research at the Library of Congress.
During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found on the right side of the page.
I look forward to hearing from you.
Best regards,
ձ՝
Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com
Եթէ որ բացես հոգուս ծալքերը,
Այնտեղ կը տեսնես գրւած է միայն՝
Ես սիրել եմ քեզ:
Թէ որ թափանցես սրտիս խորքերը,
Այնտեղ կը տեսնես գրւած է միայն՝
Ես սիրել եմ քեզ:
Երգերիս փունջը,
Միայն ու միայն
Նւիրել եմ քեզ,
Դու սէր իմ յաւերժ:
Կ'ուզեմ նստիլ սա քարին, գարնան անուշ արեւին
Եւ ծառերուն հետ անշարժ դիտել երկինքը կապոյտ,
Կ'ուզեմ ըլլալ իմաստուն, ինչպէս ծերերը գիւղին,
Որ անդորրին հեշտանքով կ'արբենան լուռ ու անփոյթ։
Կ'ուզեմ նստիլ, ծառին տակ ճամբորդի մը պէս յոգնած,
Որ կը նայի կարօտով անվերադարձ այն ճամբուն,
Ուրկէ անցաւ մերթ մանուկ, մերթ պարմանի փառապանծ
Եւ մերթ կեանքի բեռան տակ կքած ստուեր մ'օրօրուն։
Այս պահը բաւ է ինծի իր արեւով ոսկեշող,
Հողէն, ջուրէն բարձրացող իր համերգով կենսալի.
Կ'ուզեմ ըլլալ սրտագոհ ինչպէս խոնարհ աղօթող
Եւ փառք տալ միշտ որ դեռ կամ իբրեւ մարմին ու հոգի։
Ոչ անցեալի ափսոսանք, ոչ գալիքի սպասում.
Աշխարհն ահա իմ դիմաց հորիզոնէ հորիզոն.
Արարչութեան երկնային չունիմ գանգատ եւ հարցում,
Կեանքս դարձեր է արդէն հրաժեշտի գինեձօն…
Դեկտեմբեր 1, 1989
«Իրիկնալոյս Ռումբերու Տակ»
Օրն իր վերջին
Ճառագայթն է ճամբում
Տիեզերքի օրէնքով
Գրւած գրքում:
Գիշերը գալիս է լուռ,
Խորհրդաւոր,
Որ կատարի
Խորհուրդը նոր:
Սակայն մարդը
Զինւած ամուր
Քէն ու ոխով՝
Պիտ ողջունի այգաբացը:
Հոկտեմբեր 2008
Click here for the audio segment of Alec Ekmekji's Just Like That read by Lola Koundakjian.
Just like that
he found a girl,
he found a riverbank,
just like that
she lay her back
on the knowing grass,
just like that
he found her lips
he found her buttoned blouse,
just like that he married
he married someone else.
Now sometimes she sees him
at the riverbank,
looking for loose gold buttons
in the dew on the grass.
This poem has appread in BIRTHMARK, a bilingual anthology of Armenian-American poetry. Published by Open Letter, 1999.
Ճիշտ այդպէս
գտաւ աղջիկ մը,
գտաւ գետափ մը,
Ճիշտ այդպէս
աղջիկը պառկեցաւ
խոտին վրայ,
Ճիշտ այդպէս
գտաւ աղջկան շրթունքները,
գտաւ աղջկան կոճկուած շապիկը,
Ճիշտ այդպէս ամուսնացաւ,
ամուսնացաւ ուրիշի մը հետ։
Հիմա ան երբեմն կը տեսնէ զինք
գետափին,
ցրիւ ոսկէ կոճակներ փնտռելով
ցօղաթուրմ խոտին մէջ։
Translated by Vartan Matiossian
Նիւ Եորքէն Փարիզ, մինչեւ Սահարա,
Մինչեւ Հնդկաչին
Հայ կայ ու չկայ…
Ունկնդիր օտար ձայներու կանչին
Աշխարհատարած հայն ամենուրեք
Արքայ ու ծառայ…
Հայը տարագիր այսօր վառ արեգ,
Վաղը՝ լուսնկայ
Եւ դեռ բօթաբեր հողմունք ու ամպեր
Երկինքին վրայ.
Երկրի երեսին, Սփիւրքը վկա՛յ,
Հայ կայ ու չկայ…
Հիւսիսէն Հարաւ, մինչեւ Արեւմուտք,
Մինչեւ Արեւելք,
Անցեալի արցունք, նոր կեանքի սիրերգ,
Թոռնիկ ու հանի,
Իրարմէ բաժան, իրար անծանօթ,
Հողմավար ծղօտ,
Աշհարհի սրտին բացուած դառն վէրք,
Հազար նոր երանգ հին ծիածանի,
Հողազուրկ այգի ու ծառ ծիրանի,
Հայը կÿարիւնի,
Հայը կը հալի…
Երկրի երեսին գնա ու գնա,
Սփիւռքը վկայ,
Հայ կայ ու չկայ…
«Արեւամար»
29 Մարտ 1982
Խափշիկ ամպերու քօղին տակ
կիթառներու հեծկլտուքը կ'ըմպեն բաժակ - բաժակ
Յամեցող աղջամուղջներէ անդին
ապրումներ կ'որոնեն անկորնչելի
Լեզու ունին չեն խօսիր - աչք ունին չեն դիտեր
ականջ ունին չեն լսեր
Կոյս անձրեւին տակ որ կը մաղուի
բոց շրթներ կ'ընձիւղին
Մինչ խոպան դարձած սրտերու վրայ
հէքեաթունակ գարուններ կը ծաղկին
Եւ մոխրացած երակներու մէջ
սիրատենչ հրաբուխներ կը թնդան
Խափշիկ ամպերու քօղին տակ
սիրոյ անձրեւը կը մաղուի կայլակ - կայլակ
Some mornings
the silence
in this house
is so profound,
I wonder
if my mother
will ever wake again.
Will I be the one
who finally opens
her bedroom door,
or will she?
Eight o’clock, nine,
ten — and yet instinct,
or something like it,
tells me it will not
end this way.
If her mind
doesn’t wake her,
her body will.
When at last I hear
her toilet flush,
I feel the strangest
sense of grief.
I feel the pain
of disappointment,
and the joy
of pure relief.
August 25, 2006
Տասը կարճ օր դրախտային,
Սէր ու արցունք, կսկիծ ու խինդ,
Տասը կարճ օր ցնորային
Մէկս կիւսին պարգեւեցինք։
Տասը կարճ օր յագեցնելու
Տարիներու քաղցը բարդած,
Տասը կարճ օր նոր կեանք տալու
Մեր հին սէրոյն ա՛լ նորոգուած։
Տասը կարճ օր հրատոչոր,
Գիրկ ու համբոյր, պահեր քնքուշ
Անկրկնելի տասը կարճ օր
Քսանեւութ տարիներ ուշ։
Նիկոսիա -2004
Կը նմանիմ ես այն ծառին, որ կիսով հողէն խլուած է եւ որոյ արմատին նրբագոյն ծայրերէն մինչեւ երկնաբերձ կատարին բարակ ճիւղերն հեծեծանք մը կը պտտի օրն ի բուն։ Սենեակիս առաստաղն երկնամարի կը փոխուի իր կաթէ ճանապարհով եւ իր համաստեղութիւններով, եւ ադամանդներ ոտիցըս տակ ցանուած կը տեսնեմ, որոնց վրայ կիսամերկ կը պարեմ օդանոյշ ոգիներուն հետ, երկնահոս նուագաց ընկերակցութեանբ։
Եղիա Տէմիրճիպաշեան Նամականի
William Michaelian’s newest release is The Painting of You, the first volume in his Author’s Press Series. He is the author of two poetry collections, Winter Poems and Another Song I Know, published in 2007 by Cosmopsis Books. His other books include Songs and Letters, a 716-page collection of poetry and prose; A Listening Thing, a novel published here in its first complete online edition; No Time to Cut My Hair, a collection of seventy stories; and One Hand Clapping, a daily journal in two volumes. Michaelian’s stories, poems, and drawings have appeared in many literary magazines and newspapers, including Ararat, a quarterly that features literary and historical work on Armenian subjects. His work has been translated into Armenian, published in Armenia’s leading literary periodicals, and read on Armenian National Radio. His artwork continues to capture attention, and is used widely online; one of his drawings is included in a William Saroyan centennial edition released by Heyday Books in 2008. The author lives with his wife and family in Salem, Oregon.
To purchase copies of the book, click here.
Click here for the audio segment of Garig Basmadjian's Fall read by Lola Koundakjian.
Ջրերը ներկուել են
անվնաս կարմիրով։
Փակուած սենեակում անգամ
ամէն բան շարունակում է
ծերանալ։
Բոպիկ ոտքերով հրեշտակներ
քայլում են, պարում
տանիքների վրայ։
Թռչունների թեւերը
կարկատանուած են։
Անձրեւը շիրմաքարեր է լուանում
եւ այլանդակում դէմքերը
շպարուած կանանց։
Թողութի՞ւնդ.
այն գնացքի մէջ չէ,
ուր գտնւում ես,
այլ այն մէկի, որ հենց հիմա
կողքիցդ է անցնում, հեռանում։
Կարիկ Պասմաճեան, Բեղմնափոշի, 1976 Փարիզ
Ես ու դուն,
Յոյսի ու սիրոյ լապտերներ թղթեայ,
Կեանքի սայթաքուն գետակին վրայ,
Կը նաւարկենք մենք մեզմէ ակամայ։
Ես ու դուն,
Գետակին վրայ դեռ մնանք պիտի,
Մինչեւ որ հասնինք ափը դիմացի,
Կամ լապտերներուն թուղթն ամբողջ այռի։
Նիկոսիա - 2004
Golden leaves, sweaters and chills
Winter sliding down the hills
Arthritis, medicine and pills
Are somebody else’s ills.
Attaining three scores and ten
(when did this aging happen?)
Hit me like an absurd farce
Who? Me? I don’t grow that fast.
Shaky knees that disengage
Bones turning to cartilage
White hair growing on my crown
Are happenings I disown.
My heart beats much louder now
More than I care to allow.
I get sensational thrills
Sans those damned blood pressure pills
And if I were not so shy
I would write to Santa dear:
“Next time, please, when you stop by,
Knock louder, ‘cause I can’t hear.”
Հին օրերուն բարութիւնը ցնորք չէր
ի՜նչ յուզումով կը կարդայի կակաչ
հեթանոս հարճ մշակ Վահագն երգող
ճիչն ահաւոր բանաստեղծին Վարուժան
Վարուժա՜ն, ցաւդ երգ դարձուցիր
մողոքներուն դէմ կանգնած երգեցիր`
«Ուղեղս կերան իշամեղուներն
ամբարշտութեան»
Գռիհներուն մէջ վաշխառուներու
բնազդներով կը տեւեն իշամեղուներ
կիրք են ընչաքաղց բարին կրծող
դափնիներու երազներով տոչորուն
Հիւանդ է բանաստեղծ երէկի տղան
լքուած ու անտէր քէներու թիրախ
զգայուն սրտի խօսքերն շողարձակ
դատարկ փառքերու եղան ստուեր
Հիմա ինք գիտէ որ հաւատարիմ
անաւարտ եւ անաղարտ սէրերու
լոյսն ինք կրեց եւ պիտի կտակէ
Ոսկի Հորթի երկրպագուներն անարեւ
մարախներու աւեր ձգած իրենց ետին
տապանաքարն իրենց ամբարիշտի
պիտի ըլլայ մարմար անլեզու:
Յուլիս 2004
Թող որ անգղերը անապատներուն
Հրեղէն աչքերդ այդ կտցահարեն,
Ինչպէս քամահրանքն այդ քու մութ հոգւոյն
Կը խլէ անոյշ կեանքը իմ սրտէն։
Ես ամէն գիշեր աղօթեմ պիտի,
Որ հոգիդ տանջուի՝ ցերեկ եւ գիշեր,
Սիրոյդ տիրանայ մէկը տմարդի,
Դժբախտանաս դուն, ունենաս ցաւեր…
…Բայց երբ այս բոլորն իրականանան,
Պատկերդ երկա՜ր ես պիտի դիտեմ
Ու հոգիս խեղդեմ արցուքով ու լամ.
Ես ծաղիկներով դամբանդ պիտ կերտեմ։
Նիկոսիա - 1975
To serve is a choice and a great joy and fire
But it takes a while and a while to take
A slow-cooking slaking of passionate thirst
Like walking for miles to a wandering lake
To yield is a death but a life and a breath
When birthed it will give in its natural state
And one of the choices will fall by the side
No longer a voice that would have any weight
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Թռիչք կ՛առնեմ, մտքով կու գամ
Գերեզմանիդ այցելութեան։
Ու հոտաւետ, բունջ մը ծաղիկ,
Հազար փաթիլ՝ հատիկ-հատիկ,
Հողաթումբիդ գլխուն դրուած
Խաչին շուրջը կը զետեղեմ։
Կը զրուցենք՝ հոսկէ-հոնկէ,
Օրուան մասին որ անցեր է,
Փսփսալով կը զրուցենք
Մեր անցեալէն, ապագայէն։
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Գէթ մի քանի հապճէպ վայրկեան
Ես կը մոռնամ լեղի ներկան։
Կը կատակենք զուարճաբար,
Ինչպէս ամէն անգամ կ՛ըլլար,
Կարծես տակաւ բան չէ փոխուած,
Մեր առօրեան չþայլափոխուած։
Շուտով սակայն հրաժեշտի
Ժամը տխուր մեզ կը հասնի,
Բաժանումի պահը արդէն
Զիս կը խթէ համառօրէն։
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Հոգիս լեցուած՝ սէր անթառամ,
Ես միս-մինակ տուն կը դառնամ։
Լոնտոն - 2009
Born in Beirut in 1958. After a brief say in Kuwait, is sent to Cyprus to the Melkonian Educational Institute. Graduates in 1975 and moves to Armenia to study engineering.
In 1977 while still in Yerevan marries Lola, a fellow student at the University, and moves from Cyprus. Works closely with Artsakank and Gibrahayer papers.
From 1986 to 2008 lives in Cyprus then moves to London due to his wife's ill health.
Jean and Lola have three sons, a daughter, a grandson and a granddaughter.
Անձրեւէն ետք
Բացուած է կապոյտը անհուն
Պարտէզին մէջ
Չեն լսուիր գոռոցները զազիր
Ոչինչ ըսող
Հեռատեսիլին եւ ձայնասփիւռին
Բառեր բառերը
Կիրքի եսի սուտի վարագոյր
Տերեւներուն մէջ թզենիի
Պարը խօլ եւ անհոգ
Սարեակներու
Անօթիի թափահարումներով
Առաջի եւ վերջի մղձաւանջէն
Ազատ եւ զերծ
Բնութեան կարգը
Կը յուշէ ընդդէմ աղմուկին
Փսխունքն
Շահախնդիր քաղաքակրթութեան
Չարին դէմ
Անզօր են նկուն ազնիւն ու բարին
Դաւին ու վատին
Կայսրութիւնը ամենակալ
Անձրեւէն ետք
Սաղարթներու վրայ կը փայլին
Կաթիլներ բիւրեղեայ
Որոնց վրայ կը փշրուին
Ճառագայթներն արեւուն
Ջերմ ու կենսաբաշխ
Ծնելով շռայլ գոյներ
Ծիածանի մը երբներանգ
Հեռուէն կը լսուին
Դաշնակի հնչիւններ մեղմ
Կը տարածուին
Եթերին մէջ անշարժ միջօրէի
Այն պահն է
Երբ հորիզոնները կը հեռանան
Ի~նչ փոյթ
Եթէ անսահմանութիւնը կը վերցնէ
Կապանքները կապարային
Աչքերու եւ սրտի
Անեղծութեան համանուագին հետ
Եւ նախքան
Մեծ խորհուրդը եւ հանդիպումը
Գերիրական
Որոնումը իմաստներու
Երթը ճշմարտութեան
Թեւ կ’առնեն
Եւ ինչ որ անդին կայ անցաւորէն
Կը նուաճուի
Փայլատակումը առաջի եւ վերջի
.....
25 Յուլիս 2007
This poem appears courtesy of the author, Hagop Balian.
Եվ լիալուսինն է բեմ բարձրանում՝ ձույլ ճենապակի, վարժ խամաճիկվար, մատներն է շարժում, թելերը ձգում…
Ու բարձրանում են հմայված ջրերը, ժիր առնանդամները, քնաշրջիկները, շների դնչերը…
Վեր, ավելի վեր, քան ավազը, քան կինը, քան տանիքներն ու կամուրջները, քան պանդոկներն ու գնացքները…
Բայց ես, ես չեմ կարող անգամ ձեռքերս բարձրացնել…
Բայց ես, ես չեմ կարող անգամ հայացքս բարձրացնել…
Ես չեմ կարող խոսքը բարձրացնել խոսքից։
Ես քայլեցի մինչև բեկումը վարդի, վերջին փուշը սիրտս ծակեց։
Ես մոտեցա մինչև վարքը սոճուտի – երանելի ծառեր՝ նիրհած կանաչ օրգազմի մեջ – թափված կոների վրա գայթեցի։
Ես սառույցի վրա մահպար պարեցի, բայց սկուտեղով կաղամբի գլուխ ինձ մատուցեցին։
Ես ոսկի տվի դրամափոխին, նա գույնզգույն թղթեր տվեց, շոր կկարեմ այդ թղթերից ես ինձ հարմար։
Ես նայեցի ու տեսա՝ լալիս եմ։
Ես նայեցի ու տեսա՝ տխուր եմ։
Աչքերս փակում եմ – տխուր է, աչքերս բաց արի – տխուր է, գլուխս շրջեցի – տխուր է, հինգ լուցկի կվառեմ – տխուր է, լուսամուտի տակ Մառետը փողոցում թունդ սակարկում է, գիրքը բացում եմ – ճերմակ եղջերուն էջով մեկ ցատկոտում է, ճյուղավոր եղջյուրները տողերի մեջ են խճճվում, կեռնեխը ճյուղից ճյուղ թռավ, սպասեց-տեսնի՝ բան չի՞ փոխվում, վարազը երկու տող վազվզեց բացատում, տրորեց խոտերի օրորը, կայծոռիկներն ասացին՝ եղիցի լույս, բվեճն ու խլուրդը շշմած մնացին, իմ մոմի լույսը թրթռաց (մթնում Մառետը դեռ սակարկում է), փայտփորիկն ասաց՝ թըխկ-թըխկ, կտցարը – հո հիմար չէ՞ – չի հավատում, կեռնեխը տողից տող թռավ, սպասեց- տեսնի՝ բան չի՞ փոխվում, եղջերուն գլուխը թափահարեց, եղջյուրը հանեց տողերի միջից, վարազը մի թումբ էլ տրորեց, ո~նց է իրեն երևակայում, դաշտամուկը գլուխը հանեց – նույն անշնորհքն է լոպպազություն անում, մի կիսատող էլ ցիռը արածեց՝ միեղջյուրի աչքից հեռու, կեռնեխը էլի սպասեց, տեսավ՝ բան չի փոխվում, հետ թռավ մյուս ճյուղին… Ու մեկ էլ՝ ես հազացի, Պանը ինձ տեսավ, ուրախ մոտեցավ, մազերս շոյեց, ինձ համար շվի է նվագում, մեղմ ծածանվեցին վարագույրներս (դրսում Մառետը դեռ սակարկում է), նիմֆաները ինձ զարդեր տվեցին, սնգույր ու սուրմա, բարկօծանելիք, սիրո հմայիլ ինձ նվիրեցին, մազերիս վրա՝ մետաքս վարշամակ, ոտքերիս հարմար սիրուն սանդալներ ինձ հագցրեցին, չար աչք ճաքեցնող կապույտ ուլունքն էլ թևիս կապեցին, ինձ տարան գետափ, ասացին՝ նայիր, չքնե՞ս հանկարծ, ուշադիր նայիր…
Սև ջուրն եկավ՝ չմտա,
մոխրաջուրն եկավ՝ չմտա,
ժանգաջուրն եկավ՝ չմտա,
ոսկեջուրն եկավ՝ մազերս լվացի,
կաթնաջուրն եկավ՝ երեսս լվացի,
վարդաջուրն եկավ՝ մարմինս լվացի,
թափանցիկ ջուրը որ եկավ, գետը ցատկեցի, ջրահարսի հետ ջրում խաղացի, ջրում երգեցի, ջուրը ցայտեցրի (լուսամուտի տակ Մառետը գոռաց,- «Էս ի՞նչ խուժան է կեղտաջուր թափում»),- վարշամակս քամին պոկեց, սանդալներս ջուրը տարավ, գլխաբաց ու ոտաբոբիկ՝ ես խոտերին թավալվեցի, անտառահարսներն ինձ հավանեցին, ինձ գուրգուրեցին, դեմքս գգվեցին, պորտս լիզեցին, իրենց նուրբիկ ստինքները ստինքներիս մեղմ հպեցին, ազդրերն իրենց ազդրերիս մեջ խճճեցին, տամուկ լեզվով խուտուտեցին, նվաղեցրին, ճապաղ դոնդող՝ ես խոտերին լղոզվեցի… Մեկ էլ տեսա` պատմելու բան ունեմ արդեն, ձիգ ձգվեցի, ցողունաբար օրորվեցի – ահա հիմա ես ասողիկ եղեգ դար… շը’խկ – լուսամուտի տակ մեր Մառետին ապտակեցի,- «Այ տուֆտա քած, դոլարը ո՞ւր ես կոխում»,- Պանը փչեց, ու էջերը խառնվեցին, ու ես էդպես կենտավրոս էլ հենց մնացի,- կես եղեգ ու կես Վիոլետ, ինձնից արդեն ՝ էլ ի՞նչ սրինգ։ Գիրքը փակեցի- տխուր է։ Լուսամուտը փակեցի - տխուր է։
Եղեգերեն լավ չգիտեմ,
Վիոլետը – քիչ է գալիս,
բայց դե, մի ձև կյանքս պատմեմ,
ախ, մառետներ, լացուկոծեք
մեկ ինձ վրա, մեկ էլ՝ բախտիս։
Կեսգիշերին մատս մեռավ։
Ես նստեցի դռան շեմին
ու լաց եղա մատիս վրա
ու լաց եղա՝ առհասարակ։
Իմ հայրը ինձ բռնաբարեց,
մայրս ծախեց իմ մատանին,
եղբայրս ինձ ասաց՝ վհուկ,
քույրիկներս ինձ ծաղրեցին,
սիրածս ինձ հղիացրեց
ու թողլքեց մութ գիշերին,
խորթ հարևանս մոտ եկավ
ու թու… թքեց իմ երեսին,
քեռիներս քորոցներով
ողջ մարմինս ծակծկեցին,
ու մեխապատ տակառի մեջ՝
ինձ վերևից գլորեցին,
կաղնեփայտե՝ հարմար դագաղ
զարմիկներս նվիրեցին,
ընկերուհիս փեսացուիս
շուտ քաշ տվեց իր անկողին,
ավագ որդիս կազինոյում
տանուլ տվեց իր մամային,
կաղ աղջիկս նկուղներում
գոհացնում է վարորդներին…
Ի լրումն ամենայնի՝
կեսգիշերին մատս մեռավ։
Ախ, մառետներ, բարձր լացեք,
մատիս տվեք մի ողորմի։
Ես յոթ տարի չեմ խոսել ու չեմ ծիծաղել,
ես յոթ տարի թել եմ մանել,
ես յոթ տարի կտոր եմ գործել,
ես յոթ տարի շապիկ եմ կարել,
բայց ոչ մի կարապ եղբայր չդարձավ,
իսկ արքայազնը ինձ չի ճանաչում,
աչքերիս չի նայում, մազերիս չի նայում,
միայն կոշիկիս չափն է ստուգում…
Մոխիրների մեջ, մոխիրների մեջ,
Մոխիրների մեջ կթաքնվեմ ես նրանից։
Բայց ես, ես տեսել եմ, թե ինչպես է վարդը աչքերը փակում, իրանը ձգում, գլխիկը դնում երկնքի բարձր զոհասեղանին. նա ինձ շշնջաց՝ իմ տեղը կանգնիր։
Բայց ես, ես տեսել եմ, թե ինչ հզոր շիթով արյունը խփեց մարդու դարպասից ու ինձ ողողեց – գույնզգույն որդեր ինձ շուլալվեցին։
Բայց ես, ես քանի անգամ թղթե շորերով ձմեռվա մեջ եմ ելումուտ արել, իսկ իմ փնտրածը՝ միշտ սառույցի տակ, աչքս տեսնում է, ձեռքս չի հասնում, աչքս տեսնում է, շուրթս չի դիպչում, աչքս տեսնում է, հոտը չեմ առնում, աչքս տեսնում է…
Բայց ես՝ ոտքիս զանգուլակ, բորոտի հանգույն քանի ~ անգամ եմ – զընգ-զընգ՝ հեռացեք, առողջ մանուկներ, զընգ-զընգ՝ շրջանցեք, հարուստ աղջիկներ, զընգ-զընգ՝ չնայեք, սիրուն տղաներ, զընգ-զընգ՝ չվթարվածներ, զընգ-զընգ՝ չխոտանվածներ, զընգ-զընգ՝ չորդնածներ, զընգ-զընգ՝ չժահրոտածներ, զընգ-զընգ՝ չխաթարվածներ… Քանի ~ անգամ եմ ես ինձ պարտակել գուժկան զրինգի կայլակների մեջ… Բայց խուլ մի մեղու՝ թիռ ճեպընթացիկ, շուրջս է պտտվում, մոտենում է ինձ բոլոր կողմերից, նա ինձ կակոսի սիրո կնճիթով, նա իմ վերքերից նեկտար կքաղի…
Բայց ես, վերջապես, տասնչորսերորդ գիշերը որ գա, կպառկեմ ջրի կաթիլի վրա, սիրտս՝ կարմիր խայծ, կհենեմ ճկուն, ձիգ ողնաշարիս, ու մի ծղոտիկ ատամներիս մեջ՝ լյա-լյա, լյա-լյա-լյա՝ դիպվածից անդին…
Իսկ երբ բարձրանա լիալուսինը, շը’խկ կբարձրանա ժիր առնանդամս՝ վեր, ավելի վեր, քան ավազը, վարդը, մոխիրը, դրոշը, խոսքը, դրամափոխը, ողբերգությունը, ֆարսը, հայրս, մայրս, սպորտը, մաթեմատիկան, պատվիրանը, անեծքը…
Վեր, շատ ավելի վեր, քան այս ողջ, այս ամբողջ ճապաղ դոնդողը։
Violet Grigoryan
Midnight
Translated by Margarit Tadevosyan-Ordukhanyan
And the full round moon enters the stage, hand-painted porcelain, a skilled puppet-master of sorts, spreading its fingers, pulling the cords….
Enchanted by it, everything rises: the agile male organs, the waters, the dogs and the sleep-walkers.
Rising higher and higher, higher than the sand, higher than the woman, higher than the roofs, higher than the bridges, higher than the taverns, higher than the trains.
But I cannot raise so much as my arms….
But I cannot raise so much as my eyes….
But I cannot raise a word from a word.
I walked on until the passing of the rose, but it pricked my heart with its final thorn.
I walked on closer to the thicket of the pines, those dreamy trees that gently swayed in their green orgasm, but then I tripped on their pinecones and fell.
I danced the dance of death on ice, but all I got for it was a head of cabbage on a trey.
I gave some gold to a money-changer, and he gave me colored shreds of paper for them; I’ll use them all to make a dress that covers me and fits my body.
I looked and discovered that I was crying.
I looked and discovered that I was sad.
* * *
I close my eyes, it makes me sad; I open them-still makes me sad; I turn my head, it makes me sad; I light five matches-still makes me sad; in the street, right under my window, Maret is haggling passionately; I open a book and lo, a white deer skips down the page, and its branching horns get tangled between the lines; a thrush hops from one branch to another, waiting for some sign of change; the wild boar runs around the meadow for a couple of lines, stomping out the undulating grass; the fireflies declare, let there be light; the mole and the owl just sit in one place, dazed; the light of my solitary candle flickers (in the dark Maret’s still haggling); the woodpecker says knock-knock; the snipe-it’s no dope-doesn’t answer, it knows better than that; the thrush hops from one line to another, waiting for some sign of change; the deer shakes its horns free, disentangling them from the lines; the boar stomps out another bush-just watch it gloat; the field mouth peeks out to check what the commotion is to find the same ham wreaking havoc, and nibbles on another leaf, safely hidden from the unicorn’s eyes; the thrush waits for a little longer, despairs of change, and moves to a different branch. Suddenly I cough; Pan notices me and approaches me with joy, he touches my hair, plays his flute for me; the wind gently ripples my curtains (outside, Maret is still haggling); the nymphs bring me offerings of ornaments, blush and hair-dye, and sandalwood oil; they give me charms, a silk kerchief for my hair, they fasten a blue bead to my arm to ward of all the evil eyes, they take me to the bank of the river and bid me to look, beware, don’t you fall asleep, look closely….
The black water came, I didn’t go in,
the ash water came, I didn’t go in,
the rust water came, I didn’t go in,
the gold water came, I washed my hair in it,
the milk water came, I washed my face in it,
the rosewater came, I washed my body in it,
and when the clear water came, I jumped into the river, frolicked with a mermaid, sang in the water, splashed in the water (under my window, Maret yelled out-what miscreant is dumping dirty water?), the wind ripped the kerchief off my hair, the water washed away my sandals, I rolled around in the grass, my head and feet completely bare; the forest spirits fancied me, they pampered me, caressed my face, they licked my belly-button clean, they pressed their luscious breasts to mine, they wrapped my wanton thighs in theirs, they tickled me with their lithe tongues, they turned me into a soft mass, just spread around in the grass. Then suddenly, I realized that I had something to tell, so I stood up, swayed in the wind-a blade of grass, then, as I began changing into a singing re…. whack, under my windows someone slapped our Maret, you stupid bitch, why are you shoving me these dollar bills? Pan blew up a storm, the pages got mixed up, and I stayed like that, a centaur-half-reed and half-Violet. What kind of a reed-pipe would I make now? I shut the window, sad. I shut the book, sad.
* * *
I don’t speak reed very well
For Violet doesn’t come much,
Yet I still feel I must somehow tell
The story of my sorry life,
Marets, go forth with your laments,
Bemoan my luck, bemoan my fate.
At midnight, sharp, my finger died.
I went outside, sat on my porch,
Let myself go, and cried and cried,
Over my finger and my life.
My daddy raped me at some point,
My mommy went and sold my ring,
My brother, well, he called me “witch,”
My sisters all derided me,
My lover left me with a child
Inside my womb and left one night,
Our weird neighbor came to me
And sa… and spat upon my face.
My uncles stuck me with sharp pins,
And then they rolled me down the hill
Inside a barrel, lined with nails,
A cozy coffin made of oak,
My nephews gave me as a gift.
My friend seduced my fiancé,
My eldest gambled me away.
My young lame daughter pleasures drivers.
And to the sound of utter silence
My finger died today at midnight.
Marets, begin your loud laments,
Offer a prayer for its peace.
* * *
I have not talked or laughed for seven years
I have done nothing but spin yarn for seven years,
I have been weaving a cloth for seven years,
I have been stitching shirts for seven years,
But none of the swans turned into a brother,
Nor does the prince ever recognize me,
He doesn’t look into my eyes or at my hair,
He just keeps checking the size of my shoe….
In the ashes, in the ashes,
In the ashes I will hide from him.
* * *
But I, I have seen a rose closing shut its eyes, stretching its long spine, placing its own head on the sacrificial stone; it whispered to me, come and take my place.
But I, I have seen how the blood gushed out from the gates of man, washed all over me, and how multicolored warms wove their cocoons in my flesh and skin.
But I, I have wandered long in the winter’s chill, in my paper clothes, and that which I
sought was covered with ice; what my eyes could see, my hands couldn’t reach, what my eyes could see, my lips couldn’t touch, what my eyes could see, my nose couldn’t smell, what my eyes could see….
But I, with the leper’s bell tied around my leg, many times I’ve chimed, ring-ring, healthy babes, run away from me, ring-ring, wealthy dames, move away from here, ring-ring, look away, pretty little boys, ring-ring, unafflicted folk, ring-ring, the unrancored ones, ring-ring, the unworméd ones, the unscathéd ones…. How many times did that tinkle of forewarning shield me! But a deaf bee with a stealthy flight buzzes over me, probes me on all sides, wants to furrow me with its trunk of love; it will gather nectar from my oozing sores….
But I, after all, at the fortnight’s end, will recline upon a single water-drop, with my heart as bait; I will stretch my back, lie down, supine, with a blade of grass pressed between my teeth, and la-la la-la-la, undaunted by what’s passed.
And when the full moon appears, bang, up will go my penis, higher than the sand, higher than the rose, higher than the ash, higher than the flag, higher than the word, than the money-changer, the tragic and the farce, higher than my parents, higher than the sports, math and the commandments, higher than the curse….
High and higher still, higher that this whole, this entire trembling mass….
Books on shelves, on reserve, those that sell
hard and soft, spines and covers
diagnoses in chapters, science or characters
they sit and smell like musty cellars
worlds inside unto themselves
carried and borrowed, traveling onward
coming full circle and tumbling downward
beautiful pages of pulpous delight
yellowing corners, but lovely, and only
if I could understand or maybe remember
that which I read last year in September
I’d eat all the paper my stomach could hold
digesting the letters, and numbers, in bold
and cough up the words I love to recite
the words that deserve to be told I would tell
Ես սովորեցի ծաղիկների ներկայացումը,
Մշտարթուն կամակորությունը
ծիածանագույն մազերը թափում է աչքերիս,
Շարում տեսադաշտիս պատնեշը…
Բողոքի ելեւէջները քնքուշ են ու առկայծուն,
Մաքուր է ծաղիկը,
Ես սովորեցի պաշտել, ինչպես ծաղիկը,
Տենչում եմ բացակայությունը,
Գլուխս լիքն է գաղափարներով,
Համրում եմ…
In a room emptied
Light shone like fast heat on a road
The colors lucid
Sensuous fire flowed
Who would not have heard
Or could have ignored
Sound from another world
That always glowed
Robert H. Sarkissian lives in Newton MA with his wife Audrey. He attended Northeastern University and received a degree in electrical engineering in 1995, and currently works as a technical writer. He writes poetry and satire and has had several poems published in literary magazines.
Բարեբախտաբար դու ունես
Բոլոր հարցերի պատասխանները,
Եվ ես ստիպված չեմ փորփրել հանրագիտարանները,
Ուղղի՛ր իմ խոսքը,
Չգիտեմ, թե որքան կմնամ այստեղ,
Գուցե մեկ,
Երկու կամ երեք տարի,
Ճոճանակը դատարկ է,
Այն երբեք դատարկ չէր լինում,
Անգամ գիշերը,
Չգիտեմ որքան կմնամ այստեղ,
Գուցե մեկ, երկու կամ երեք
տարի...
The wind,
playing in the violets,
sprang upon me.
Oh! I thought,
if I could be so familiar
with her.
____________________________
Published in ARMENIAN-NORTH AMERICAN POETS: AN ANTHOLOGY (St-Jean-sur-Richelieu, Manna Publishing, 1974), Lorne Shirinian, editor.
In 1945, Khatchik Minasian won the Edwin Markham Gold Medal for Poetry. He was born in Fresno, CA in 1913.
El Viento del Tigre
(Traducción de Carolina Contino)
El viento,
jugando en las violetas
saltaba sobre mí.
Oh! pensé,
si pudiera serle a ella
así de familiar.
Click here for the audio segment Love read by Lola Koundakjian.
Սէ՛ր,
քեզի համար
աշխարհի տարբեր երկինքներու
տակ շրջագայեցայ։
Տարիները,
քառուղիներուդ՝
կանաչ կարմիր լոյսերու պէս զիս պահեցին։
Հետքերէդ տարուած՝
չվարանեցայ հետազօտելու
տիեզերքն անգամ.
տե՛ս,
իմ ոտնահետքը
լուսնի վրայ,
կանաչ կարմիր լոյսի նման կը մնայ։
2008
ԱԶԴԱԿ Գրական Պարբերաթերթ, Թիւ 1-2, 2009
Լցրո՛ւ, Գայանե, մի բաժակ գինի,
Այն օրերից է, որ խմել է պետք,
Հոգնած ես դու էլ ու ես էլ հիմի,
Մեկն էլ է եկել՝ դատարկ փողատեր։
Ասում ես մարդը լրիվ ճաղա՞տ է,
Ճածատը ոչինչ, ներսից չլիներ,
Ու՞ր է, Գայանե, լցրու գավաթը…
Ա՜խ, եթե, իրոք, ներսը չլինե՜ր…
Սկուտեղդ առ ու դեմքիդ վրա
Մի ժպիտ սարքիր տանջանքիդ վայել,
Վազիր, մատուցիր, նետվիր աջ ու ձախ,
Որ թաքուն փղձկաս նորից այս գիշեր։
Աչքերիդ փոսում հոգսդ ծրարիր,
Երազդ պահ տուր պահված քո ժամին…
Երեւի մեկ-մեկ մեզ գինի է պետք,
Որ մեզ մեր ներսից երբեմն հանի։
Լիլիա, Անունս սեր է, Երեվան, 2003
Shirts hang in the glass showcase
behind the gold French Cleaners,
when I open the door,
naphthalene rises
into the no-legs.
Delphiniums are blue like
the decanters of cologne from Paris.
That’s my brother’s house.
God’s face on a wooden belfry.
God’s lips. God’s nose.
God’s innocent little prick.
At the butcher’s those are cow’s eyes
with the visionary gleam of things
in the dead sand.
I’m the star of a Jew
rising from the beery foam
of Chaplin’s moustache.
It was a dirt road
like the head of an elk
or these hanging ribs.
Figs at Delaney’s all
the way from Smyrna
like shit in cellophane.
On the road. We were going there,
and then Hawaii turned into white light
on the screen of the Philco.
Kamikaze metal.
A runway of gin and broken glass.
Naphthalene of the Red Cross nurses.
Yes, yes, the child’s mine.
No Armenians left?
Jimmy Stewart you bastard
I’m here with some shopping bags.
Peter Balakian, “Post-Traumatic Shock, Newark, New Jersey, 1942” from June-Tree: New and Selected Poems 1974-2000. Copyright © 2001 by Peter Balakian. Used by permission of HarperCollins Publishers.
Մենք այս ափում սպասեցինք,
Թե այն ափը սեր է տալու,
Մենք այս ափում զու՜ր հուսացինք,
Թե այն ափում ենք ապրելու։
Մենք այս ափում՝ երազի մեջ,
Կյանքը դեմի ափով անցավ…
Զուր է՝ երկու ափն էլ խաբող,
Կյանքն իր համար ծափով անցավ։
Լիլիա, Անունս սեր է, Երեվան, 2003
FOR ARMENIAN ORPHANS
Suffer little children to come unto me . . . .
O Christ, they come,
Suffering nakedly,
Starved and dumb.
Feebly they crawl across the earth's green breast
Seeking her grass,
Till all is brown and bleak
Where they pass.
(Earth, kind Earth, must your breasts run dry?
How can you bear
To feel the mouths close-pressing
In despair?)
Of such it the kingdom of heaven ....
And yet they lie
Piled in the sterile fields,
Glad to die,
Glad to die.
Poetry, Volume XV, A Magazine of Verses, Chicago, IL, 1919-1920
J'ai mordu l'univers de mes dents enivrées
Et dans ma bouche reste une odeur de printemps
Et sur ma langue ingrate amoureux de vins blancs
Perdurent les parfums des splendeurs ignorées
J'ai étreint le soleil des mes mains encrassées
Et brûlent sur mes doigts des éclats rutilants
Et ma peau misérable embrasée de sangs
Exhale des senteurs exquisement parées
J'ai fait surgir en moi l'écho de mes amours
Et mon coeur a bondi vers des cîmes nouvelles
Pour tâter aussitôt la soie et le velours
J'ai quitté l'univers vers ces mers éternelles
Emportant avec moi des souvenirs brouillés
Et surtout le nectar des rêves étranglés
extrait de La chair et le sang
Click to hear the audio clip In Loneliness read by Lola Koundakjian.
Ամայութեան մէջ փողոցի՝
Անցնում եմ լուռ երկու ըստուեր--
Չէ խօսում մին՝ որ չը խոցի
Միւսի խոնարհ սիրտը աւեր…
Զերդ ոգիներ մունջ ու մոլար,
Ուրուականներ մեռած սիրոյ… --
Տանջւում է մին՝ որ պիտի լայ,
Կը մըռնայ միւսն մինչ երեկոյ…։
Չէ խօսում մին՝ որ չը խոցի
Միւսի խոնարհ սիրտը աւեր…
Ամայութեան մէջ փողոցի՝
Անցնում եմ լուռ երկու ըստուեր…։
Յարութ Կոստանդեան
ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Բ. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 12, Փարիզ 1941
You are sitting in Mrs. Caldera’s kitchen,
you are sipping a glass of lemonade
and trying not to be too curious about
the box of plastic hummingbirds behind you,
the tray of tineless forks at your elbow.
You have heard about the backroom
where no one else has ever gone
and whatever enters, remains,
refrigerator doors, fused coils,
mower blades, milk bottles, pistons, gears.
“You never know,” she says, rummaging
through a cedar chest of recipes,
“when something will come of use.”
There is a vase of pencil tips on the table,
a bowl full of miniature wheels and axles.
Upstairs, where her children slept,
the doors will not close,
the stacks of magazines are burgeoning,
there are snow shoes and lampshades,
bedsprings and picture tubes,
and boxes and boxes of irreducibles!
You imagine the headline in the Literalist Express:
House Founders Under Weight Of Past.
But Mrs Caldera is baking cookies,
she is humming a song from childhood,
her arms are heavy and strong,
they have held babies, a husband,
tractor parts and gas tanks,
what have they not found a place for?
It is getting dark, you have sat for a long time.
If you move, you feel something will be disturbed,
there is room enough only for your body.
“Stay awhile,” Mrs. Caldera says,
and never have you felt so valuable.
Gregory Djanikian, “Mrs. Caldera’s House of Things” from About Distance. Copyright © 1995 by Gregory Djanikian. Used by permission of Carnegie Mellon University Press. Gregory Djanikian’s collections include So I Will Till the Ground (2007), Years Later (2000), Falling Deeply . . .
Քանի անգամ տոհմածառդ յօտեցին,
Այն մեծատուն ու μազմանդամ,
Եղբայրներդ՝
Ոմն Եդուարդ,
Որ հաւերուն ջուրը կու տար,
Որ հաւերուն կերը կ՚ուտէր,
Ղազարենց բակին մէջ,
Վերջին անգամ:
Գարեգինը՝ միակ եղμայրդ
Տոհմածառի վերջին մորճը,
Դեռ այն ատեն,
Ակռայ կը փոխէր Հալէպ, մօրդ հետ,
Քիւրտիստանէն վերադարձիդ,
Վերագտած Փայլածուի՝ քրոջդ հետ,
Առաւօտ մը, ու ձեռք ձեռքի սրսփուն,
Փակ աչքերով աղօթքի
Բաց աչքերու ազատութեան,
Պաշտամունքէն խուսափուկ,
Ձեր ինքնութիւնը փնտռեցիք վերստին
Տիգրանակերտ-Տէր Զօր-Հալէպ:
Աքսորական Մեծն Տիգրան.
Հա՛յրս ես դուն,
Եւ հայր նաեւ ընտանիքիդ վերագտած
Եղար հիւսն, եղար ջուլհակ,
Զերթ խաչակիր երրորդ անգամ:
Ունեցար կայք մը ապերջանիկ,
Չորս տարիներու խաշնարածութիւն,
Ցամքած ստամոքսով եւ ուռած
Փորով մանկական, ոչխարներուն վերապահուած
Հանապազօրեայ կերը կերար,
Գարի կամ վարսակ
Տրամադրուած արեւներէն օրհնաμեր:
Հա՛յր,
Եղար վսեմ ու արի,
Նոր ինքնութեան որոնումի ծիրին վրայ,
Կրկնակիօրէն ու վերջնական կորսնցուցիր
Անունը Նահապետին՝ իμրեւ վրիպակ տմարդութեան,
Խաչուած որդի Նազար-ի ընդ Ղազար-ի ջնջուած...
Ղազար կամ Նազար
Քսակ մը ոսկի զետեղելով մէջքիդ
Ըսաւ փախիր,
Տէր եղիր մօրդ ու մնացեալին.
Զիս թուրքերուն թող, իμրեւ կախմանկէտ...
Տէրը կորսուա՜ծ էր այն ժամանակ...
Ըսիր կայծակնամաքուր
Ա՛լ կը բաւէ խճանկար պատմութիւն
Կեանքիս քարտէսը գծէ գիրով,-
Որ կեանքին քարտէսն է դժխեմ,-
Ես Տոհմածա՜ռս կ՚ուզեմ.
Եւ այն քիչով որ կը մնայ
Զաւակներէս թոռներուս,
Զորս չճանչնամ ես գուցէ,
Զորս կը ճանչնաս դուն գուցէ,
Ի Լիμանան կամ ... այլուր:
Երեք տասնամեակ անցած է արդէն
Կամ երեք րոպէ
Սուրբ Յակոբայ այն գիշերէն
Երբ՝
Պուրճ Համուտի մէջ խմելու ջուր չկար,
Պարապութեան մէջ կրակոց կար.
Միակ որդիդ՝ կար ու չկար.
Աւանդեցիր հոգիդ արագ.
Անոր տուն դարձին ակնկոր, անգիտակ
Ակումμէն՝ զինեալ պաշտպան μոլորին,
Որ չհասաւ քու վերջին շունչին շշնջոցին:
Այդպէս ալ դուն չիմացար Ղազար հօրդ թուականը վերջին։
Զլացուած՝ հօր մը համար աղօթելու իրաւունքէն,
Զրկուա՛ծ իբր հայր միակ զաւկին վերջին մտերմութենէն,
Որ մնաց մինակ,
Քեզ գրկելով ափերուս մէջ
Իբրեւ նշխար, իբրեւ կտակ:
Առաւօտեան`
Քու ձեռքով լարած զարթուցիչը,
Մահազանգիդ հետ անդադրում,
Կը յիշեցնէր հանապազօրեայ ժամը գործի:
Հայրս էիր դուն,
Հայրս ես հիմա՛ ալ,
Այսօր ծննդեան ամեակդ է հարիւր:
Քու գերեզմանին եւ այս գիշերին,
Մոմ ու խունկ չունիմ
Որ երթամ այցի,
Այն պարզ խաչքարի
Դուստր Խաչիկի ես Սարաճեանի:
... Եւ փոխան սեւի, գրիչ մը կանաչ
Եւ խոնաւ լուցկի:
Օգոստոս, 2009
ԲԱԳԻՆ
The September 2009 issue of Pakin has just appeared in Beirut, Lebanon. I am humbled that my work was published in it.
- Lola Koundakjian
I am desert heat
sand
thrown upon paper
medz mayrik
dusty film on
a rose
red grows darkness
my days
below your gravestone
treading moonlit
pages of water
I do not wake
This poem has appeared in Ararat, Autumn 1991.
Ռէալ Փոլիթիք հրամցնողներուն
Ձայներ կուգան ականջիս, բացարձակ լռութեան մէջ։
Ահարկու ձայներ,
Լուսանկարներուն, թերթի սիւնակներուն, ձայնասփւռի եւ հեռատեսիլին Պաստառներուն...
Ահարկու վնասող ձայներ, որ կը զառնուին ականջիս, զօրեղ ալիքներու պէս...
Ու ես այս խուժանին մէջ,
Ընկերներս, ձաւերս մոռցած,
Մոռցած ամէն ինչ,
Մոռցած քէներս ու դաւերս
Ահա ձայներուն ետեւէն կը վազեմ։
Պիտի յօրանջեն երեսիս
Առաւօտեան սառ ժամերուն երբ պատշգամբի սիրուն բազրիքին դնեմ
Ձեռքերս, հանգիստ շնչելու
Ձայները պիտի հալածեն զիս
Լռիւ անբանաստեղծ անկենդան օրերուս,
Յոգնած ոտքերուս ու վիրաւորուած եսիս հետ
Ձայները պիտի գրոհեն վրաս...
Նստած գարեջուին հետ,
Հին ծրագրերս,
Ու թուղթի թէզերս նորոգելու յիմար փորձերուս հետ,
Թերթեր —թերթեր թէզ մը թերթեր,
Ծրագրեր,դեռ չգրուած նամակներ
Կապեր լայն ու բարակ...
Կէս մնացած ահագին զրոյցներ աշխարհին հետ,
Իմ աշխարհիս..
Պահեր մեծ ու երանական
Սակայն ձայները թոյլ չեն տար...
Պիտի դառնամ նոյն հոգեխառնութեան.
Նոյն պատուհանին ու վարայգոյրին
Որ բանաստաեղծութեան վերջին ումպը կլլեմ
Ու բացականգչեմ
— Օրս յագեցած էր այսօր
Ինչ փոյթ որ ոտքիս տակ եղողը աւազ է, ոչ ապառաժ
Ես ապառաժի լեզուն գիտեմ
Աչքերու ու սէրէրու լեզուն գիտեմ,
Բայց ինչ փոյթ այս որոգայթերը։
Պաղեստինեան դատը իմս է կարծես ու այսօր այդ ձայներուն մեղայ կը կանչեմ։
Այդ ձայներուն,
Տեղ մը մէկը սխալ ճիչ կ՚արձակէ,
Կը կատղին տառերը պաստառին վրայ,
Տեղ մը մէկը տանուլ կուտայ ներքին կռիւներս,
Ես մեխակ կրող Հայրենասէր չեմ,
Ես սուտ չեմ,
Ես աստղ չեմ որ անխօս մարիմ ու լռեմ.
Տեսէք տեղ մը, մէկը բոցերուն մէջ տանուլ կուտայ..
Մէկը կը պարտուի.
Բոլոր յղի կանայք պիտի սառչին,
Բոլոր յոյսերը պիտի մարին,
Մեխակներոը ու մեխակ կրողները պիտի քարանան,
Կիրակի հոտող Սուտ խոստումները պիտ իյնան...
Ո՞ւր կը տանիք մեզ,
Ետ բերէք...
Կիրակի կէսօրուան խաղերէն
Ետ բերէք մեզ հին գինովութիւններէն.
Ետ բերէք, Տուն բերէք
Տուն բերէք մեզ։
Մեր օրհասը, մեր ձաւը մեր քրտինքը ետ բերէք,
Պարպեցէ՛ք Իրաքը,
Տուէք Պաղեստինին իսկական դրօշակ...
Սուտ բարեկամութեան եղունգները,
Որոնց վրայ դեռ արեան կաթիլներ կան,
Հանեցէք մեր մորթէն։
....
Սխալ ահարակու ձայներ կը հալածեն զիս
Մութին,
Ես պիտի պոռաա՜՜՜՜աամ
Պիտի պոռամ...
Չեմ մոռնար,
Մի մոռնաք,
Որ ես սպիտակ մեխակ կախող
Ու կիրակի օրուան յիմար հայրենասէր չեմ...
.......
Ահարկու ձայներ կը պատռեն լեղիս
Ահարկու ձայներ,
Ո՞ւր են տղերքը ....
Ահարակու ձայներ
Kind Reader:
The Armenian Poetry Project will be taking a one week break starting September 13, 2009.
During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found on the right side of the page.
I look forward to hearing from you.
Best regards,
ձ՝
Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com
Դեռ երկար կշարունակվի այս հուշախռով լռությունը,
Որը կլցնի բաժակները,
Որը կսահի պատերով,
Որը կմնա քեզ հետ:
Անիմաստ է հակաճառելը,
Ես կփորձեմ հիշել ամեն ինչ,
Չի ստացվի,
Լուռ է…
ուսանող էի
այն տարիներուն
երբ կարագի հերթը
Եր¢անի
մայթերն ու փողոցները
կը լիզէր.
երբ Եր¢անի մէջ
մէ՛կ
երկո՛ւ
կամ երե՛ք սրճարան
գոյութիւն ունէր.
մի քանի ատամով
մատուցող պառաւ կինը
մաղձը երեսին
կը բերէր սուրճը
մատները գաւաթներուն մէջ մխրճած
շրխկոցով կը տեղաւորէր
սեղանին վրայ
թափելով
թափթփելով
գաւաթներու պարունակութեան կէսը
¢ երեսին մաղձը.
մէկ գաւաթը ճեղքուած
ուրիշ մը կոթը կոտրուած
միւսներն ալ
գրեթէ նո՛յն ճակատագրին ենթարկուած.
գաւաթին մէջ մնացած
անախորժ պատկերներ ներշնչող
թափանցիկ հեղուկը
պէտք էր ցմրուր խմել
¢
մեծ-մեծ աղացած
սուրճի կտորները
լեզուին վրայէն հանել
հաւատալու համար
թէ
մի քանի ատամով պառաւին մատուցածը
իսկապէս սուրճ էր.
կոտրած էր
թափած էր
սուրճի նման չէր
կար¢որ չէր.
երջանիկ էինք:
երջանիկ իշխանուհի
ուսանողուհի
Հայաստանէն վերջին դարձիս
Օդանաւին մէջ
իշխանական տեղ ունէի:
ճիշդ Արարատի կողքին....
բարձրացայ, բարձրացայ,
գրեթէ հասայ Արարատին,
յետոյ կամաց-կամաց
գրեթէ շոշափելի Արարատէն
հեռացայ, հեռացայ,
որբացայ....
չեմ գիտէր թէ ո՞վ որբ է,
ե՞ս թէ Արարատը....
Քիթս ապակիին փակցուցած
յոնգուր-յոնգուր լացի:
արտասուքով
աքսորուած իշխանուհի
04.11.2003
They are
of the divided day,
Their dreams, still fresh, plastered on walls,
Hardened, opulent, a rolling frieze
Of the turning pocket
In certified largesse,
Until the train stirs
And the visions seeded, scatter
Among creeping grass.
This poem appeared in Ararat, Summer 1966
Վերցրի բահն ու փողոց դուրս եկա,
Ամենքին հետաքրքրեց` ի՛նչ եմ անելու,
Սկսեցի փորել,
Հետո,
Չգիտես որտեղ ծնունդ առած մի ծառ տնկեցի,
Ջրեցի,
Սկսեցի խոսել հետը,
Հարեւանն ասաց`
Հերի՛ք է,
Անցի՛ր տուն,
Ես խեթ-խեթ նայեցի…
Առավոտյան արթնացա ծանր գլխով,
Սուրճը չօգնեց,
Չէի հիշում ոչինչ,
Երբ դուրս եկա,
Աչքովս ընկան բարալիկ մի ծառ
Ու ախտորոշող հայացքներ,
Ասացին տարօրինակ է...
Lucine Amara sings
the song of the crane,
her voice haunting as "Taps"
played by an open grave.
An exile leaves Armenia.
For the last time he sees
Ararat cast shadows
on the tableland below,
In tears he begs a crane
for news of the mother country.
He tells his children
tales of their grandparents
in some foreign land.
I listen to this melody
and I though Irish feel
the pain of roots torn up,
and wonder who I am.
Bernard Rogers has taught at Dearborn Community College in Michigan. This poem was published in Ararat, Spring 1983.
Editor -- Lucine Amara is a retired Armenian-American operatic soprano, prima donna of the Metropolitan Opera in New York.
Երբ վերջալոյսն է մխրճում ամպրերի մէջ՝
սանտրի նման,
Ու հոտոտող բարակ քամին, շնիկի պէս,
կանգ է առնում,
Ամէն թփի, ծառի, գուղձի եւ ամէն
մի մարդու առաջ,
Ու երբ ցուրտը երիտասարդ ցոյց է տալիս
իր ուժն արդէն՝
Ստիպելով շապիկ կոճկել ու մրմնջալ
խօսքեր դժգոհ,
Ու իբր մթան թաշի վրայ օրուայ
հաջողն է խլանում,
Իսկ հատ ու կէնտ լոյսերն ասես դառնում
են հին զարդանկար,
Միամիտ եմ դառնում նորից,
Հաւատում եմ արդարութեան,
Ու թւում է, թէ ես պիտի եմ… բնական
մահով մեռնեմ։
«Եղիցի Լոյս»
In Passing
by Baruir Sevag
When twilight sinks among the clouds
like a fine comb,
And the sniffing light wind stands still
like a puppy,
Before each bush, each tree or clod,
and each person,
And when youthful cold starts to show
its real force
Obliging us to button shirts and mutter words
of displeasure,
And when against velvety dark the day's uproar
hushes itself,
And here and there the lights that show seem to become
an old painting.
I have again become naive,
I believe in right and justice,
And it does seem to me that I
Shall die my own... natural death.
Translated by Alice Ezegelyan. Ararat, Spring 1983.
Click here for the audio segment Pursuit read by Lola Koundakjian.
I feel as if I were the residue of a stranger's life,
that I should pursue you...
A long silk scarf
drapes over the dining room chair.
Before we begin this supper
I see you grandfather
as if I had never known that sense before.
You wrap that scarf
around your waist
many times, secure it
behind a buttoned jacket
and disappear.
My mother, your last child, now sits
where the scarf had been.
She tells me to "take some of that, eat some of this."
It was she who told me of the bullet wound;
of the lead which bored its way through your torso,
clear through the other end
like a warfare maggot.
I had never known
of your pain, until the sight of you now,
had never thought of winter
as the chill that swept through your wound,
leaving you to cringe on the floor.
Should I have felt that pain?
Knowing it to be the result of pride,
your love for your family,
our Armenian descent?
Or did you realize the strength you had found
would survive decades --
secure a life for me?
I have no wounds:
you, who I can only imagine,
have bequeathed to me just that.
This poem was published in Ararat, Spring 1983.
ա
Ե՛ս սփիւռքահայ
իսկ դո՛ւն
հայաստանցի
կը հարցնես ինծի.
- Ո՞ր տեղացի.
Դո՛ւն հայաստանցի
իսկ ե՛ս
քիչ մը հալէպցի ¢ քէսապցի,
քիչ մը այնթապցի ¢ պէյրութցի,
քիչ մը,
քիչ մը,
¢ տակաւին
եգիպտացի ¢ ֆրանսացի:
բ
Ե՛ս սփիւռքահայ
իսկ դո՛ւն
հայաստանցի
կը հարցնես ինծի.
- Ո՞րտեղն է նախընտրելի.
այստե՞ղ,
այնտե՞ղ,
թէ՞ այդտեղ:
Ե՛ս
ինքզինքս հռչակած իշխանուհի
առա՛նց թագի
առա՛նց գահի
որ
փոխանակ բերդի մը մէջ ապրի
երազ բերդ շալկած
անվե՛րջ կը թափառի
այդտե՛ղ,
այնտե՛ղ,
¢ այստե՛ղ:
գ
Դո՛ւն հայաստանցի:
իսկ ե՛ս կիլիկեցի,
դուն տեղացի
իսկ ես
անտեղ
թափառական
մի ոմն
իշխանուհի:
This poem has previously appeared in Bnagir Number 8.
«...Եկեալքս ի մտանել արեգականն
Տեսաք զլոյս երեկոյիս...»
Յուշիկ փախչող իրիկուան ծիրանի լոյսն է զըւարթ...
Ոսկի թելեր՝ պլլըւած խունկի թաւիշ մըշուշին.
Կապոյտ ծոպեր, ծիածան, ծըփուն ձայներ, միստի՜ք վարդ
Լոյսէ արցունք մոմերու՝ որոնք հանդարտ կը մաշին։
Խունկի ծարաւ իմ հոգիս կը ծըծէ պահն այս հանդարտ,
Ոսկեկըրակ աչքերով բուրվառներ երբ կը ճօճին.
Պակուցում մը հոգեգրաւ հոն կը թողու զիս անթարթ,
Կը զգամ համբոյրն իմ հոգիս պարուրող բիլ մարմաշին։
Մեղեսիկի երանգներ կ'օծեն պարոյրը խունկին.
Խորհուրդին եմ ծնրադիր բազուկներըս խաչանիշ՝
Ու կը սպասեմ որ ծագի հոգւոյս պայծառ կիրակին...։
Ջահերն հիմակ կ'երազե՜ն համակ զիւմրիւթ ու թարշիշ...
Կամարներէն, խորանէն կը ծագին լոյս ու ծիծաղ.
Հոգիս քիչ քիչ կը թաղուի անուրջին մէջ այս չքնաղ։
Յուշիկ փախչող իրիկուան ծիրանի լոյսն է զըըւարթ...։
In night's light
we sit
eye to eye
eye to eye
eye to eyes
unfolding the wings
to the universal poem
drinking the wine
sharing the bread.
This poem has appeared in Ararat Literary Quarterly, Autumn 1966.
Երկիր իմ, դեղին ժանիքդ փտած
արդեն կոկորդիս մեջ է մխրճվում,
սեղմիր կամ հանիր, հերիք թպրտամ
ասեղով գամված թիթեռի հանգույն։
Երկիր իմ, կրկես-հրաձգարան,
բեմահարթակիդ՝ ես-քո թիրախը,
բաց աչքերիս դեմ՝ փողն հրացանիդ,
ձգանի վրա՝ իմ ցուցամատն է։
Եվ հովհարաձև, փյունիկի ռիթմով,
մեռնում-հառնում եմ ես՝ քո կենվորը,
մերթ հանց մսեղիք դրոշիդ ներքո,
մերթ իբրև տզրուկ երակիդ վրա։
Եվ ջորի որպես՝ տանում եմ խոնարհ
ժանգոտ անցյալդ - սիրելի թափոն,
բայց բզկտվում է մարմինս միակ,
մինուճար կյանքս չես խնայում դու։
Էլ չեմ սակարկի, ի՞նչ ունեմ ծախու,
կշեռքիդ թաթին կյանքս չնչին է,
մինուճար կյանքս տվեցի տանուլ,
բայց քեզ ներում եմ, մինուճար երկիր։
1992թ.
My homeland, your rotten fang
goes into my throat
Enough! Push it through or take it out,
I flounder like a butterfly pinned.
My homeland, in this shooting race,
for which you are the circus ring,
I am the siding duck staring into your gun,
waiting for my forefinger to release the spring.
And fan-like, as the phoenix do,
I die, next I rise from the dead -
now I’m cannon fodder under your flag,
now I’m a bloodsucker stuck on your vein.
Like a mule I carry on my back
the dear waste of your fossil yore,
this my life is a losing game
and I will have a chance no more.
I stop this haggling I’ve got nothing to do a deal,
my only life weighs zero on your scales,
surely it is a losing game.
Yet I pardon you, my homeland dear.
© Violet Grigorian
This poem has recently appeared in the Poetry International website.
On the road to Der-Zor
I would have given my
wedding ring
for one of these
yet they sit waiting
frozen in time
pungent garlic
permeating my kitchen
My thoughts turn to
Kunjular
the dusty path
through the village
Anatolian hills
recalling better days
of simple joys
simple food
simple life
simple faith
So I celebrate the memory
of my lost generation
I indulge myself
this one last time
the oven reveals
my secret ...
aromas mingle and merge
garlic, spices, lamb
tomato, green pepper
Steaming hot
I hold them in my hands
with reverence
giving thanks
for my heritage
for my people
for my land
for...
lahmajoun
This poem has appeared in Ararat Literary Quarterly, Summer 1998. The author's grandparents, Souren and Seran Terzian were from Kunjular, and the author had dedicated this poem to them.
… Ամէն մի սէր մի առանձին առասպել է՝ անկրկնելի եւ հետեւաբար եւ եզակի։ Սիրոյ չափ ու խորհութիւն գոյութիւն չունի։
… Առանց սիրոյ կանք կ՛առնէր քաղաքակրթութիւնը, անշարժութեան կը դատապարտուէր մարդկութիւնը, եւ աւելի լայն առումով, կը ցամաքէր արուեստի ու մշակոյթի յուռթի պարտէզը։
... Թերեւս կեանքի գերագոյն երջանկութիւնն այն է որ սիրում ենք։ Որ սիրւում ենք ծնողների կողմից, քոյրերի ու եղբայրների կողմից, զաւակների կողմից, հարազատների ու ընկերների կողմից։ Որ սիրւում ենք մի այլ էակի կողմից։ Մարդիկ կան, որ սիրում են երբ նոյնիսկ սիրող անձ չկայ, երբ սպասում ու հեւք չկայ։ Այդպիսիները սիրում են սէրը յանուն սիրոյ։ Կամ մեծ սէր են ունեցել եւ այդ սիրոյ արեւը շարունակում է ճառագել։ Կամ գիտեն որ մի օր սէրը պիտի գայ հեռաւոր ճամբաներից եւ բացի իր անթառամ ծաղիկը։ Ամէն պարագայի, այդպիսիները շարունակ սէր են սնուցում իրենց հոգեղէն այգում՝ մի օր քաղելու հազուագիւտ պտուղը։
… Ոմանք կարծում են, թէ սէրը կայծակնային փայլատակումով … որոտումով պիտի աւետի իր գալուստը եւ որ երկիր եւ երկինք իրար պիտի խառնուեն շեփորելու սիրոյ մուտքը, երբ փաստօրէն ճշմարիտ սէրը գալիս է անաղմուկ եւ թառում սրտերի եւ հոգիների վրայ՝ կաթիլ առ կաթիլ լեցնելու սիրոյ աւազանը։
… Ճշմարիտ սէրը համակ նուիրում է ու զոհողութիւն, երբեմն մի հայեացք, մերթ մի շշնջիւն… ինչպէս ամպի ու լեռան հանդիպումը կամ զուլալ աղբիւրի հոսքը դէպի տապակ հովիտի սիրտը։ Սիրոյ մէջ շատ խօսք չպէտք է լինի, խոստում ու չափազանցութիւն պէտք չէ լինի…
Միայն խորապէս սիրելը բաւական չէ։ Պէտք է նաեւ հասկանալ դիմացինին, նրա հոգին ու ներաշխարհը, նրա նախասիրութիւններն ու սրբութիւնները։ Առանց յարգանիքի սէր չի կարող լինել։ Իսկ յարգանք նշանակում է ի նկատի ունենալ նրա մարդկային իրաւունքները։
…Ամէն ոք չգրուած սիրոյ մի վէպ ունի։ Ամէն ոք իր ուրոյն սէրն ունի։ Այս բազմազան սէրէրից է գոյացել աշխարհը։
«ՄԻ ՔԻՉ ԵԼ ՍԻՐՈՅ ՄԱՍԻՆ» լոյս տեսած է ՆՈՐ ԿԵԱՆՔ օրաթերթին մէջ Մարտ 1994-ին։
… Ճշմարիտ սէրը համակ նուիրում է ու զոհողութիւն, երբեմն մի հայեացք, մերթ մի շշնջիւն… ինչպէս ամպի ու լեռան հանդիպումը կամ զուլալ աղբիւրի հոսքը դէպի տապակ հովիտի սիրտը։
Յակոբ Կարապենց "ՄԻ ՔԻՉ ԵԼ ՍԻՐՈՅ ՄԱՍԻՆ" 1994
Click here for the audio clip of the poem On Death read by Lola Koundakjian.
a few days ago
at dinner
you confessed your uncertainties
your fear
the doubts you still have
the feeling that erodes your face
that look you get when your eyes tremble
as if someone
has tried to murder the air
by stepping on it
by spitting at the sun
as if to put it out
you wonder if poets know anything
about dying
you would like to know
what it’s like
how to approach it
carefully you think
because you want this event
this transaction
(that you believe proves
the contingency of the world)
you want it to be like
a slow brushing of your teeth
something you are accustomed to doing
something you can finish with easily
like dinner
that will have a definitive end
so you can get up from the table
or leave the restaurant
something you can renounce
or nullify at will
something definable
under your control
like a poem
because you believe
poems are made like houses
where each word is not any more miraculous
than a brick or a piece of plywood
& that all it takes
is to put the stones & wood together
& is a poem
you wonder —
the building of it —
any different
or anyone’s life
any different than
stones or wood or glue
isn’t it,
what you call life,
a putting together of winters & spring
this is what you believe
you want death to be the same
you want to be able to spit at it
to compress it
to lock it inside your baggy pants
to crush it
with your heavy wallet
you think now
that death
ought to be asking
you for permission
making at least
an appointment to see you
on a Saturday morning
you will be ready
you will have all the arguments
typed memorized
ready to shout them if need be
you’ll begin with mountains
& then move on to literature
pretend to philosophize
as professors still do
demonstrate that death could not exist
because it is only the bad dreams we have
still it might be well
just in case
To see what poets know—
“what is death really like
have you any information for me?
a booklet perhaps
a sketch of what to expect
anything will do—
but I must have something
something that tells me
what to expect
you see—
I have an important appointment
soon
& I must be prepared
I must show
what I know”
This poem has previously appeared in the 2008 issue of Ginosko Literary Journal
www.GinoskoLiteraryJournal.com
Kosrof Chantikian is the author of two earlier works of poems – Prophecies &
Transformations and Imaginations & Self-Discoveries. He is editor of Octavio Paz:
Homage to the Poet, and The Other Shore: 100 Poems by Rafael Alberti. In 1979-80,
1980-81, and 1981-82 he was poet-in-residence at the San Francisco Public Library.
He edited KOSMOS: A Journal of Poetry from 1976-1983, and from 1980 to 2001, was
general editor of the KOSMOS Modern Poets in Translation Series. He has received
grants from the National Endowment for the Arts, the California Arts Council, and the
San Francisco Foundation. His poems and prose have appeared in Amerus, Ararat,
Arete, Bleb, Blue Unicorn, California Quarterly, Green House, KOSMOS, and Margins.
He lives in Larkspur, CA with his family.
Աստղերն ազատ երկընքին վրայ
Ծաղիկի պէս բացուեցան,
Կարօտն ունի հոգիս հիմա
Նոր կրքի մը մոգական.
Մազերս արձակ պիտի ձըգեմ
Ուսերուս վրայ տաղտընած,
Պիտի փախչիմ ես միս մինակ՝
Օրէնքներէ զերծ, անսանձ:
Հոգիս սաստիկ ճըզմուեցաւ
Տառապանքէն մարդկային,
Ձգած ետիս լաց, հոգ ու ցաւ՝
Երջանկութեան ճամբային
Ետեւէն ես պիտի վազեմ,
Զայն գըտնելու տենդովը վառ:
Ազատութեան շունչով վըսեմ
Կուրծքըս ուռած, սիրավառ՝
Պիտի անցնիմ անտառներէն
Տըղու մը պէս նոր, թեթեւ,
Մարմինիս մէջ պիտի երգեն
Վայրի երգեր հեւ ի հեւ:
Ամենէն բարձր սարին վրայ
Պիտի հասնիմ աննընկուն,
Մարմինս թեթեւ պիտի դողայ
Երջանկութեան յոյսերէն,
Ու երբ ցգամ թէ մօտեցայ
Ու ձեռքերովս կը բռնեմ
Անհունութիւնը հեռակայ
Եւ երկինքը լուսադէմ,
Մազիս ամէն մէկ թելէն
Կանթեղի պէս շողափայլ՝
Աստղեր պիտի կախեմ վար
Երջանկութեամբ անայլայլ։
Շուրջպար պիտի դառնամ ես
Մոլուցքովը հուրեան,
Ու այդ տարերքին մէջ ուժգին
Աննիւթացած, մոլորուն,
Պիտի մոռնամ երգն հողին,
Երկիրն՝ ուրկէ շատ պըժգանքով
Կոխկըռտեցի ու անցայ։
Զարուհի Գալէմքեարեան Օրեր ու Դէմքեր, Տպարան Սուրբ Յակոբեանց, Երուսաղէմ 1965
Many thanks to Lucyn Djirdjirian for bringing this poem to the attention of APP. -- the editor
Clipping spearmint and grape leaves
of a conscious green,
soil dripping from my fingers
in fingerprints,
the pith of the ritual of
Armenian women
preserving the leaves
like old customs,
the frail stems
a planthood
cast like the pattern
of puns in a letter,
washing my hands of green
and my mind of pollen,
seasonal dust
for my conscience
sup the trees
that try to sleep,
washing my eyes of summer
and wiping them
with a towel
but not apology,
pouring tea made
from such dried conversations.
This poem has appeared in the prize-winning book At Quarter Past Reality
I have come alone
have nothing in my hands
to destroy you
only my eyes to see you
I want to learn
to know
how you exist
the old woman in the square
near the fountain
said you talk only
about the past & the future
that you believe the present
is an illusion, a dream we have
when our eyes fall asleep
she said the present died years ago —
that you had killed her
after an argument
I want to know if this is true
& then Time spoke:
sometime ago
What you call the past & the future
decided that the present
was no longer needed
not wanted by anyone
no longer of proper use
and so had to be abolished
disassembled annihilated forbidden
erased from our memory
I answered:
Time, how can you exist then
with only the past & future?
you would be incomplete
whatever happens to us
must happen in the world, not outside of it
therefore, an event such as death
must also happen
in some age, a century, say,
a year, a season, a month, a day, even a moment
how can we live or die except on a certain day
a particular hour?
how can I die except in the present?
the death of the present, then
is your illusion, Time
— you need the present
it is part of your existence
without it nothing
is possible
without it even you are dead
futile inadequate
you are the impostor
then Time spoke:
you believe I am made of three indivisible threads
but you have been misled
the present is a phantom thread
to attempt to touch it is to make it disappear
even to imagine it exists
is to prove it cannot
to speak it
is to cause it to vanish
the old woman was wrong
I did not kill the present
I killed only this phantom —
A false notion of myself
or rather — I abolished it
prohibited its existence
I, therefore, did not kill the present —
as you call it —
as much as the idea of it
the idea — which others insist on seeing
when there’s nothing actually there —
like looking at the sea
pretending to understand its motions
why it moves the way it does
why it exists
why the waves tear away from the sea
only to return to the sea
to itself
so you know now
that if others insist on
seeing or speaking of—
not what’s there
but of what they imagine is there —
what thej want to be there —
then I am not to blame
do you think
believing in something passionately
is reason enough
for it to exist in the world?
I shook my head
on hearing what Time had said
but before I could say anything more
I awoke from my dream.
in the late autumn afternoon of September
I looked at the trees outside my window
the sky was mostly a cool pastel
with thin patches
of clouds
a light wind moved the thin green
and brown clumps of needles
hanging from the pine
a squirrel ran across the branches of the oak
not to play
but looking for food
it was a good time
to be alive
as good a time as I could
remember
to be
alive
now
here
with you
This poem has previously appeared in the 2008 issue of Ginosko Literary Journal
www.GinoskoLiteraryJournal.com
And when the woman
very beautiful
came home
came home from the moon
from the stars
the lost holy places
what could I say?
O! your face of love
your hand wrapped in the wind
the tree of water began to cry
the crows were dressed
the rivers stopped to greet you
the sky came down to
meet the singing branches
the trees
where the birds sat talking
full of fire
full of hunger
& love
arrived
at home
here
with me
This poem has previously appeared in the 2008 issue of Ginosko Literary Journal
www.GinoskoLiteraryJournal.com
Et lorsqu’elle rentra
Très belle
Rentra chez moi
De la lune
Des lieux sacrés et secrets
Que pouvais-je dire ?
O –toi, ton visage passionné
Ta main repliée sous le vent -
L’arbre d’eau était en larmes
Les corbeaux étaient en deuil
Les rivières avaient cessé
De fêter ton arrivée
Le ciel pesait sur les branches
Qui chantaient
Les arbres où les oiseaux perchés
S’entretenaient
Etaient de feu
Et de passion
Et l’amour
Est de retour
Auprès de moi
Dans ma maison
French tranlation by Sylvie M. Miller
Սո՞ւրս է ելած արշաւի
թէ արշաւս է սրածայր
Արշաւասոյր այս կեանքին
Ուր օրերս չունին հաշիւ
Ոչ այսօրուան
Ոչ գալիքին
Բայց սուր մը կայ տեղ մը կախուած
Ճօճական
Չ-արշաւական
Սուրը մահուան հրեշտակիս
Գոյութիւնս է արմատաւոր
Պինդ ու ամուր
Դարերուն հետ հաշուի նստող
Երկայնամիտ
Գետնին տակէն նոր գետիններ յայտնաբերող
Տիեզերքին սրտին վազող
Տէրունական աղօթքին պէս քաղցր ու հեզիկ
Մարդեղէն գոյ-ն արմատիս
20 Մայիս 2009
Պէյրութ
This poem has appeared in PAKIN literary quarterly in 2009
Click here for this week's audio clip read by Lola Koundakjian.
Ըսէ՛, ի՞նչպէս, սանձել ի՞նչպէս
Երակներուս արիւնը բոց.
Դիմացն աչքիս՝ բորբ արեւին,
Դու՛ն, իբր բագին արեւելքի,
Ուր աստուածներ՝ իջած ծունկի
Արդ կ՛արբենան հէտն աղօթքի
Շնորհներուդ սկիհէն շէն…։
Ըսէ՛, ի՞նչպէս, մարել ի՞նչպէս
Այս նոր սիրոյ հրդեհն անսանձ
Սրտէ ի սիրտ կամրջած մեզ,
Գեղեցկութեան ուռկան որպէս
Սիրոյ ափին մենք ողջակէզ։
Մահուան ակէն թէ իսկ խմենք…։
Ըսէ՛, ի՞նչպէս, քակել ի՞նչպէս
Ծրարն անգին սա հեքիաթին
Անել սիրոյ պատարագին
Պատարագիչ է մեր հոգին.
Կեանքի լոյսին՝ մեր սէրն ոսկի
Արբեցումի նշխարք բարի,
Ողկոյց հասուն, անխառն գինի…։
Մենք պատարագ, պատարագիչ,
Ողկոյց հասուն, անխառն գինի,
Սիրոյ հրթիռ անջրպետի,
Աստուածներու չար նախանձին
Մենք ողջակէզ մայր տաճարին.
Ըսէ՛, կանչել ի՞նչպէս
Յարալէզներ՝ այս խոր վէրքին…։
«Գարուն Ամրան Մէջ», Տպարան Սեւան, Պէյրութ 1975
Կրծքերդ`ասես խաղողի որթ ափերիս մեջ
Մաշկդ թավիշ է շլացնող
Ճակատդ`նազանքի աղոթատուն
Ծիծաղդ`ազատում
Իսկ լռությունդ անբիծ վերարկուն է իրերի
Բացում եմ ազդրերդ որպես Երգ Երգոցի գիրք
Ուր, իր` Վառվող Մորենու տակ
Ջուրն է, որ ծարավ է խմվելու:
Լեզուս որոնում է այնտեղ
Կենսահյութը, որն հարություն է տալու
Տղամարդուն` հոգ¨արք ապրող:
Donabed Gochavanktsi (1542-1609)
Tes seins sont du raisin dans mes paumes
Ta peau est un velours vibrant de confusion
Ton front un tabernacle de grâce
Ton rire une délivrance
Et tes silences le manteau immaculé des choses
J’ouvre tes cuisses comme un livre du cantique
Où vit sous son Buisson ardent
L’eau qui a soif d’être bue
Ma langue y quête
Le suc qui doit ressusciter
L’homme en son agonie
Donabed Gochavanktsi (1542-1609. Texte traduit de l'arménien par Denis Donikian
Your breasts are grapes in the palms of my hands,
Your skin velvet, vibrant with confusion,
Your forehead a tabernacle of grace,
Your laughter a deliverance,
And your silence the spotless coat of things.
I spread your thighs like pages from the Song of Songs,
Where beneath its Burning Bush,
The water is thirsty for drinking
There my tongue seeks
The sap that will revive
Man in his dying throes.
English translation by Christopher Atamian
Ես քեզ փնտռեցի
Մաղուող անձրեւին կաթիլներուն մէջ
Նայուածքներուն մէջ լուռ անցորդներուն
Կապոյտին փռած վեհ հմայքին մէջ
Լոյսերուն մէջ սուրացող օթօներուն
Նիրհող քաղաքին մութ ստուերին մէջ
Խուլ աղմուկին մէջ Պըրկըր Քինկին
Երիտասարդ զոյգի համբոյրներուն մէջ
Վտիտ մոմին մէջ վառուած խորանին...
Ես քեզ գտայ իմ հոգիիս մէջ...
Սենեակս կը հեւայ ստուերիդ շունչով
Ու սարսուռներ կը զգենու հոգիս
Որ կը նուաղի
Առջի համբոյրիդ հեշտութիւնը սրսփալէն…
Կ’այրի մարմինս հպումներուդ պապակէն
Եւ կայլակներ ճակտիս վրայ կը կնճռոտի՜ն…
Կը մերկանա՜մ
Արիւնիդ ջերմութիւնը անրջելէն…
Պարապին մէջ
Ձեռքերս քեզ քանդակել կը տենչան
Բայց միջոցը կը փշրուի մատներուս ծայրին…
Երակներուս մէջ կը մսին կակաչնե՜ր…
Եկո՛ւր, աղուոր,
Մեղաւոր
Սիրողներու կանթեղով
Գիշերն ընենք արշալոյս…։
Դո՛ւն իմ կեանքի
Արօտներուն մէջ բերրի,
Խրտնող եղնիկ մ՛ես վայրի,
Որուն լանջին, տե՛ս կ՛այրի
Կուրծքէս ինչպէս մորենի…։
Ուշ գիշերին՝
Շրթներուդ լայն ակօսին,
Բոցէ համբոյրը վերջին,
Դարձաւ գինին հեշտանքի
Սրտիս դատարկ կարասին…։
Եկո՛ւր, աղուոր,
Մեղաւոր
Սիրողներու բոցերով
Գիշերն ընենք արշալոյս…։
«Գարուն Ամրան Մէջ», Տպարան Սեւան, Պէյրութ 1975
Vahe Oshagan. Portrait by his son, Ara Oshagan, 1997
Click here for the audio segment of Vahe Oshagan's poem read by Lola Koundakjian.
Սեպուհ Օշականին
Բարի եկար համակարգիչ աշխարհի
լոյսին ջուրին շունչին հեւքին՝
որոնց շքեղ համատարած ու անհեթեթ հանդէսին
հիմա դուն ալ կը մասնակցիս
առանց երբեք հասկնալու
ոչ պատճառը ոչ արդիւնքը
ոչ այս վայրկեան ոչ ալ վերջը
երբ շուք ձգես մոլորակի երեսին։
Ու կը նայիմ
գոց աչքերուդ ու բերանիդ
Աստուած գիտէ պայուսակիդ խորերը
վտանգաւոր եւ արգիլուած ինչե՜ր կային
մաքսատունը երբ անցար ու սահմանը կտրեցիր,
միսի պզտիկ կոկիկ տոպրակ՝
բայց ի՜նչ գանց ես -
ուղեղիդ մէջ՝ մղեղներով բառի հունտեր
որ կը սպառնան աշխարհ քանդել ու շինել,
աչքիդ ետին՝ գոյնի գիծի արհեստավարժ քանի՜ վարպետ,
մտածումի մեծադղորդ նոփ-նոր անբիծ մեքենաներ,
գիտակցութեան հորդաներու քանի քանի զօրակայան,
խղճմտանքի անգութ բարի ըմբիշներու քանի՜ խումբ,
զգացումի խելառ տաք-գլուխ ու միամիտ ասպետներ,
մկաններուդ հանգոյցներուն՝
ի՜նչ մարզիչներ թեւեր սոթտեր կը սպասեն…։
Հիմա Սփիւռք ես -
օտարութեան աշխարհին մէջ
դուն ես միակ վաւերական օտարը,
ոչ նախագահ ոչ թագաւոր
ոչ անձնագիր դրոշմաթուղթ կամ դրամ
քու հայկական ինքնութեանդ երաշխաւոր պիտի ըլլան
բացի քեզմէ
եւ քու մէջդ ապաստանած ու յամեցող
յիշողութեան արուարձանը բնակող
գոռ գուրշի պէս հեռուներէն արձագանգող՝
պատգա՛մ մը,
քու պապերուդ ընկերներուդ լեզուով ըսուած
որ ամէն հայ իր սրտովը պիտի լսէ ու հասկնայ,
իր կեանքովը ապրեցնէ։
Փորձէ ճանչնալ ու սիրել, այդ Սփիւռքը,
ու ապրելի, ստեղծագործ դարձնել զայն
նոյնիսկ եթէ անտէր, անձեւ, անհրապոյր թուի ան։
Հիմա նաեւ Հայաստան ես -
սերունդներու դրօշարշաւին վերջին կայան,
օտարութեան, մինակութեան սպեղանի,
վերջիվերջոյ արտօնելի, շօշափելի հայրենիքդ
որուն արբշիռ երազովը, կարօտովը անթիւ սերունդ
կենաց ճնկեց, ճառ խօսեցաւ, պարեց, լացաւ։
Այսօր սակայն եղերախառն այդ հրճուանքէն
քեզի միայն սաքան ըսեմ -
հայ ըլլալը ճակատագիր է ու կոչում,
արուեստ մըն է։
Մնացեալը դուն կը գտնես
քու ծնողքէդ ու կեանքէն։
Բարի գալուստ կանդ կանթ թոռնիկ,
երկինքներէն նոր փայլ մը բերիր մայրամուտի լոյսերուն,
ընտանիքին արմէն ծլած թարմ բարունակ՝
ապրէ ազնիւ անունիդ պէս, արի, մաքուր
ու երջանիկ։
24 Ապրիլ 1999
Ռէտնըր
Vahe Oshagan 1922-2000
Ed: This poem was read on stage during the APP's Third anniversary celebrations, Spring 2009.
The Armenian Poetry Project's hardware is getting upgraded. We will resume very shortly.
Thanks for your patience
Lola Koundakjian
Producer and Curator
To all readers in Romania, or followers of the Romanian-Armenian community, APP seeks information on the poet-minister Varujan Vosganian.
The Minister of Economy and Finances, Varujan Vosganian, confesses he considers himself an economist-poet, who “goes to church on Sunday putting on the poetry “clothing” and during the week goes to work, putting on the minister “clothing". "If until 1990, I used to be a poet and economy was my hobby, now, very often I am an economist and poetry is my hobby", Vosganian said.
Literatură
Şamanul Albastru Bucureşti, Ed. Ararat, 1994 - poezii;
Statuia Comandorului Bucureşti, Ed. Ararat,1994 - proză, Premiul Asociaţiei Scriitorilor din Bucureşti;
Ochiul alb al reginei Bucureşti, Ed. Cartea Românească, 2001 - poezii, volum selectat pentru Jubileul Asociaţiei Traducătorilor de Literatură Americană, Chicago, 2002;
Iisus cu o mie de braţe Cluj-Napoca, Ed. Dacia, 2004 - poezii.
Cartea şoaptelor (Editura Polirom, Iaşi, 2009)
Any poems in the original language and translations to Armenian, English and French will be considered for publication in this blog.
Many thanks, Lola Koundakjian
It was the moment of longing that
brought currents back,
the gleam of your shoulders and
arms in sunlight, the thrilling lave
of early fall; I did not look
far beyond you and this,
our settling place, was a den of magic
much larger than your dreams
of me. When desire is burdened with light
there is no solace in the isolating
moment, the cooler daybreaks by which
time is marked as it thins out fast
in the streets around us, mirrors
of traffic that flag opaque currents,
lost years. I always see you
in late afternoon. Your hands
draw me to the merge of sky and tides
and I stay alert to the sweetness
between us, the ridge above swift-running
water and the sun holding you
PATRICIA GIRAGOSIAN is the author of two collections of poetry, and is currently working on a third. She has taught writing at several New England colleges, and has a poem appearing this winter in The Classical Outlook.
Patricia Giragosian's chapbook, Closer to Home, was published this year by Concord River Press. Her poems are published or forthcoming in Harvard Review, The Boston Globe, The Connecticut Review, Sojourners, The New Hampshire Review, Euphony, The Notre Dame Review, and other literary journals. She is the recipient of the 2005 Poetry Chapbook Finalist Award of Bright Hill Press, supported by the New York State Council on the Arts. Several of her published poems are collected in the archives of The Boston Athenaeum. Currently she is preparing her first book of poems for publication in Boston and is at work on a local history and a novel.
"The Shape of Water" is the recipient of the Gretchen Warren Award, given by The New England Poetry Club for the best printed poem of the previous year.
The poems are a jazz sonnet cycle; commemorating the Armenian Genocide Day (which was April 24th). They are based on the music of the torch song singer Datevik Hovanesian and use phrases in Armenian within the poems (though since the translations are part of the title I hope it doesn't cause too much confusion). I myself am not Armenian, though I had the honor of living in the country for two years as a Peace Corps volunteer.
[The Light, The Moonlight / Es Gisher, Lusniak Gisher]
Something is burning through these dry desert
streams. A thing – glowing, grating, fluoresce.
A storm is burning through these dreams. The dirt
from these cattle cars. It is a cloudless
night, I can see – no. I cannot speak this
language. These dreams. A scream. I cannot speak.
Things are burning. This sight is both a bliss
and a curse. Sight is a curse. I am weak,
moonlight, lusniak gisher; blind these screams
from me. Blind me. I loved you – now farewell.
I loved you, once, now you twist and deform,
moonlight, lusniak gisher – all my dreams;
this sound of flesh, light and firestorm; this smell
of fat melting and consuming firestorm.
[The Breeze / Hov Arek]
I am ill from waiting for you — too long –
waited for you all — waited for you all.
I am ill with change. Daylong and nightlong;
changing unchanging, all restless. I crawl.
I stand. I faint. I – ill with signs. Sweating
in your breeze, hov arek. All so cold, shawl
cast down, eyes cast down. So ill. Shivering
desert. In all the cattle cars. Each wall
blocks you, little breeze, hov arek. Who pleads
for me? Who pleads? Listen to this dreadful
song I would sing. I would. My throat, bloody,
gags. I am ill. That is all. My throat bleeds.
My throat bleeds. That is all. Now my little
ill breeze, hov arek, you must sing for me.
[I am Burning / Ervum Em']
Skim by these holes, sink holes, a crust covered
in skin. A crust, the foulest of – dust. Skim
the long ladle pool. Dust from skin – the word
for skin I've forgotten. Teach me the hymn
of your grandmother. Teach me how to burn.
Blackened pools long dried. Cattle cars now grim
rust burnt from your hymns – bodies all iron,
all bone, now rust. The right tongue can teach you
to fight, moonlight. The right door can open
everything. Sing that hymn, “I am burning,”
ervum em'. Not this crust skin; hymn about
your tongues ripped out and no one would listen.
Door shuts; voices on a record, skipping,
skimming, hissing – No way out. No way out.
[I Love You / Yes Kez Sirum'em]
Dawn comes. “A Love Supreme” scratching, swinging,
bluing, singing. One lone moonbeam – my scream
cools. Love redeemed when you taught me to sing.
To speak. Your words. Your words. My dream. My dream.
My scream still burns – desert cattle cars rang
through the moonlight and the breeze and partridge
sang and all the world's crusted burned skin sang
with this — Language of memory. Language
against forgetting. Against the mayhem
of this past. Cut out my scream, redeem my
vast love, lover. You who loves me. You who
taught me to love again. Yes kez sirum
'em. I love you. Yes kez sirum 'em. I
love you. Yes kez sirum 'em. I love you.
©Zachary Chartkoff 2009
This cycle has previously appeared in
Spine (Volume 1, issue 4) .
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
